Ως μονογονεϊκή οικογένεια ορίζουμε την οικογένεια που αποτελείται από έναν γονέα
και το παιδί ή τα παιδιά. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε από ανάγκη (θάνατος,
μετανάστευση, μη αναγνώριση παιδιού) είτε από επιλογή (διαζύγιο, εξαρχής επιλογή
μητέρας να μεγαλώσει μόνη το παιδί της, υιοθεσία).
Μονογονεϊκές οικογένειες επομένως υπήρχαν ανέκαθεν, τα τελευταία όμως χρόνια έχουν αυξηθεί. Ένας βασικός
λόγος είναι η κοινωνικοοικονομική ανεξαρτητοποίηση των γυναικών που τους
επιτρέπει να μεγαλώνουν μόνες τους παιδιά, να φεύγουν από κακοποιητικούς ή
ανεπαρκείς συζύγους ή απλά γιατί το επιλέγουν.

Δυστυχώς η πολιτεία αλλά και η ίδια η κοινωνία δεν δείχνουν ιδιαίτερη προσοχή στις
μονογονεϊκές οικογένειες, οι οποίες αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες. Η
ψυχολογική υποστήριξη, οι δομές από το κράτος, η κοινωνική κατανόηση και
αποδοχή είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας γονιός που
μεγαλώνει μόνος του το παιδί του. Τα προβλήματα που εμφανίζονται έχουν συνήθως
να κάνουν με την αιτία για την οποία ο γονιός μεγαλώνει μόνος το παιδί του (ή τα
παιδιά του), αν και υπάρχουν και τα «κοινά» προβλήματα.

Η σχέση με το παιδί

Σε περιπτώσεις πένθους για παράδειγμα, υπάρχει η δυσκολία του γονιού να
διαχειριστεί ταυτόχρονα το δικό του πένθους αλλά και του παιδιού. Ο γονέας σε
τέτοιες περιπτώσεις, αν έχει τη δυνατότητα, καλό θα ήταν να ζητήσει βοήθεια από
επαγγελματία ώστε να μπορέσει να θρηνήσει και ο ίδιος αλλά και το παιδί. Θα πρέπει
σίγουρα επίσης να προσέξει να μην δώσει στο παιδί λάθος ρόλο, να μην αποκτήσει το
ρόλο του γονέα που πέθανε, αλλά να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο στο
ρόλο που πρέπει να έχει, δηλαδή του παιδιού. Μια άλλη αιτία είναι το διαζύγιο. Σε
μια τέτοια περίπτωση ο γονιός πρέπει αρχικά να φροντίσει να μιλάει με πολύ
ξεκάθαρο, απλό τρόπο αλλά και με κατανόηση στο παιδί, ώστε να μην έχει την
αίσθηση ότι φταίει το ίδιο γι’ αυτό που συμβαίνει (η αίσθηση της ευθύνης αυτού που
συνέβη, μπορεί να υπάρχει και στην περίπτωση του θανάτου). Ο κοινός
παρονομαστής όμως ποιος είναι;

Ο δύσκολος ρόλος του γονέα

Σε όλες τις περιπτώσεις των μονογονεϊκών οικογενειών, ο κοινός παρονομαστής
δυσκολίας είναι ο μοναχικός ρόλος που πρέπει να παίξει ο γονέας. Είναι ιδιαίτερα
θαυμαστή η δύναμη και η αντοχή που δείχνουν οι γονείς που μεγαλώνουν μόνοι τους
τα παιδιά, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι καλούνται καθημερινά να «παίζουν» έναν
διπλό ρόλο, να αναπληρώνουν – στο βαθμό που αυτό γίνεται – μια ολόκληρη
παρουσία που πια δεν είναι εκεί, να υποστηρίζουν το σπίτι και τα παιδιά και όλα αυτά
χωρίς να έχουν πολλές φορές το «δικαίωμα» που έχουν οι υπόλοιποι γονείς για ώρες
ξεκούρασης, για διαλείμματα ώστε να αδειάσει το μυαλό, για λάθη αλλά ούτε και την
ευκολία να πραγματοποιήσουν ταυτόχρονα με το μεγάλωμα και τα δικά τους όνειρα.
Την ίδια στιγμή πρέπει να αποφύγει κάποιες παγίδες. Είναι εύκολο για έναν γονέα
που είναι μόνος να γίνει υπερπροστατευτικός, να θέλει να ικανοποιήσει όλες τις
απαιτήσεις του παιδιού ή από την άλλη να είναι πάρα πολύ αυστηρός ώστε να
κρατήσει τα όρια. Ακόμα, μπορεί εύκολα να φτάσει κοντά στην εξουθένωση (κυρίως
ψυχική) ή να νιώθει οργή και λύπη για την κατάσταση με αποτέλεσμα να τα εκφράζει
άθελα της στο παιδί.

Ο ρόλος της πολιτείας

Η πολιτεία οφείλει να στηρίξει τις μονογονεϊκές οικογένειες με
απογευματινούς/νυχτερινούς παιδικούς σταθμούς (για γονείς που εργάζονται βράδυ),
επαγγελματίες, όπως ψυχολόγοι και παιδοψυχολόγοι, με σκοπό την ψυχική
υποστήριξη γονέων αλλά και παιδιών, ενημερώσεις με σκοπό την πληροφόρηση
λύσεων, προγραμμάτων κλπ. Όλα όσα αναφέρουμε είναι μόνο κάποια από τα
προβλήματα, κάποιες από τις λύσεις. Ο δρόμος είναι μεγάλος και δύσκολος αλλά
πρέπει να δούμε αυτές τις οικογένειες εντός του κοινωνικού συνόλου αλλά και με
στοχευμένες λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

Βιβλιογραφία:
Σύλλογος Μονογονεϊκής Οικογένειας και Γυναίκας

Γράφει ο Άρης Κωστόπουλος